Sasieni
Geplaatst: 17 okt 2014 16:34
Zoals enkelen van jullie weten ben ik een liefhebber van dit merk, en mijn verzameling groeit nog steeds. De eerste Sasieni die ik kocht was een tegenvallende 'onechte', stammend uit de tijd na de verkoop van de firma door Albert, de laatste pijpmaker van de familie Sasieni. Daar kwam ik pas achter toen ik nader onderzoek deed naar het merk. Gewapend met meer kennis kocht ik al gauw mijn eerste echte Sasieni Four Dot, en er volgden vele meer. Deze pijpen roken stuk voor stuk fantastisch en zijn van een bijzondere kwaliteit, niet vreemd daar ze tussen 1920 en 1980 werden beschouwd als op zijn minst gelijkwaardig aan Dunhill. Omdat het merk relatief onbekend is en omdat de nieuwere 'onechte' Sasieni's gewoon degelijke middenklassers zijn, zijn de prijzen van estates in het algemeen nog redelijk - meer daarover later in dit topic.
Mijn Four Dot Bowler
Wie zich verdiept in Engelse (Londense) pijpmakers en tabakswerkers van het einde van de 19e en begin van de 20e eeuw ontdekt al gauw een oververtegenwoordiging van Joodse immigranten, om maar enkele bekenden te noemen: Charatan (Charatansky), Loewe, Fribourg & Tryer, Oppenheimer en Sasieni.
Het begin
De falilienaam Sasieni is tamelijk ongewoon, de familie stamt oorspronkelijk uit Lemberg in Oost-Duitsland (Saxen) en is in de 18e eeuw naar Amsterdam, Nederland gekomen waar ze aanvankelijk de naam 'De Wolf' hebben aangenomen. Ene Jacob nam tijdens de Napoleontische overheersing de naam aan van 'Wolf Jacob Sasieni', wat zoveel betekent als Jacob Wolf uit Saxen. Hij mag als stamvader van de huidige families Sasieni en Sassieni worden beschouwd. In de Engelse volkstelling van 1861 staat deze Jacob Woolf Sasieni geregistreerd met zijn vrouw Dinah (Dientje) Koekoek, ze leefden in armoede in de wijk Spitalfields, ook wel bekend als 'the ragged and filthy Londen East End'. De familie kon zich uit de misère helpen en in 1883 werd Joel geboren in Whitechappel als zoon van Solomon Wolf Sasiene (de spelling van de naam vertoont aardig wat variatie!) en Rebecca Zwart. In de sensus van 1901 staat hij als leerlingpijpmaker bij Charatan geregistreerd, waar hij blijkbaar carrière maakt - de volgende volkstelling woont hij al in een aanzienlijk betere buurt. In 1910 wordt hij door Alfred Dunhill weggekocht bij Charatan, Dunhill had tot dan toe pijpen ingekocht en wilde deze nu zelf gaan maken. Joel was 'plant manager' tot 1918, toen hij voor zichzelf begon. Over de omstandigheden waaronder Joel bij Dunhill wegging is niet veel bekend, anders dan dat hij dacht betere pijpen te kunnen maken dan bij zijn vorige werkgever. Feit is dat Sasieni en Dunhill later in een patentoorlog over de 'stip' verwikkeld raakten, wat doet vermoeden dat het geen vrierndelijk afscheid was. Gezien de positie van Sasieni lijkt het me niet vergezocht te veronderstellen dat hij een grote hand heeft gehad in de opbouw van het merk Dunhill en in enkele innovaties, Alfred D. was zelf immers geen pijpenmaker.
De eerste werkplaats van Joel Sasieni brandde af, maar spoedig daarna kwam er een nieuwe fabriek; waarschijnlijk had Joel aardig wat kapitaal achter zich om dit mogelijk te maken. De productie kwam in 1919 op gang. Als merkteken koos Sasieni een blauwe stip op zijn mondstukken, tot ongenoegen van Dunhill die hierover rechtzaken aanspande. In de VS - de belangrijkste afzetmarkt voor beide merken - werd de claim van Dunhill uiteindelijk toegewezen, in Engeland echter niet. In de VS is nog even geëxperimenteerd met een enkele blauwe stip opzij van het mondstuk maar uiteindelijk is het een configuratie van 4 blauwe stippen in ruitvorm geworden, aanvankelijk midden op het monfdstuk maar later voor de pijpen met een ronde stem aan de linkerzijkant. De stippen werden, evenals bij Dunhill, gevormd door kunststoffen buisjes in uitgeboorde gaten. Overigens werd voor de Europese markt nog lang vastgehouden aan de ene blauwe stip.
Four Dot
Omdat Dunhill ook het sandblasten had gepatenteerd ontwikkelde Sasieni voor de Rustic-lijn een rusticatie waarbij de zachte delen van het houd met de hand werden weggekerfd, de nerf volgend. Arbeid moet toen erg goedkoop geweest zijn, de rustics werden goedkoper aangeboden dan de gladde uitvoeringen! Vanaf halverwege de dertiger jaren bood Sasieni ook gezandstraalde pijpen aan onder de naam Ruff Root.
Rustic
Ruff Root
Eén of vier, de stippen bleven voorbehouden aan de allerbeste pijpen uit de productie, glad of rustic, deze waren gegaradeerd zonder vullingen of insluitingen en perfect afgewerkt. Bijzonder mooie nerven werden als 'Specialy Selected' tegen een forse meerprijs aangeboden, enkele modellen waren ook in een extra grote maat te krijgen.. Daarnaast waren er vele seconds, een prijslijst van 1936 toont naast de gestipte negen andere kwaliteiten met prijzen variërend van $ 1,50 tot $ 5,00. De gestipten waren twee- tot driemaal duurder, $7,50 tot $ 10, Dunhills in die tijd kostten ongeveer $9,00. Er worden 81 (!) verschillende modellen vermeld, vanaf ca. 1930 werd de toplijn niet meer met een shapenummer maar door een naam (veelal een stadsnaam) geïdentificeerd.
Het merk had bijzonder veel succes en de karakteristieke vier stippen maakten het ook erg herkenbaar, zo herkenbaar dat klanten in de VS deze aan beide zijden van het mondstuk wilden hebben - zo kon iedereen uit elke hoek zien dat er een dure pijp gerookt werd! De pijpen met acht stippen zijn van gelijke kwaliteit als die met vier stippen, ze zijn tegenwoordig op de estate-markt echter veel meer waard.
Een Appleby met acht stippen
De zoon
In 1945, na het overlijden van Joel, nam zoon Alfred (vernoemd naar de voormalige baas van Joel?) de zaak over. Hij voerde enkele kleine wijzigingen door maar in wezen veraderde er niets aan de bedrijfsfilosofie. De stippen op het mondstuk werden een fractie groter en waren nu in en vierkant gegroepeerd waar ze eerst in ruitvorm stonden, het verschil is echter nauwelijks zichtbaar. Het Sasieni-stempel werd iets vereenvoudigd, de krul onder de naam verdween en de letters werden iets strakker, onder de naam werd nu ook 'Four Dot' gestempeld, of 'Two Dot' voor de pijpen die minuscule en met het blote oog nauwelijks zichtbare imperfecties mochten hebben. Aanvankelijk werd ook, net als voor de oorlog, nog een patentnummer ingeslagen maar dit verdween rond 1950. Iets later werd ook de afwerking achter "Four Dot" vermeld: Natural, Walnut, Plum (of Standard), Rustic of Ruff Root. De naturals waren het hoogst geprijsd, de Ruff Roots het laagst. Speciale kwaliteiten als de Selected en de Straight Grains kregen uitsluitend een natural-afwerking en waren alleen op aanvraag verkrijgbaar. King Sizes waren er in enkele modellen, deze kostten ruim twee keer zoveel als de normale maten! De modellen van Sasieni kunnen klassiek genoemd worden, er waren geen vormgevingsexperimenten en geen versieringen (een zilveren band duidt volgens mij altijd op een reparatie).
Een folder van vlak na de oorlog laat nog steeds zien dat een erg bewerkelijke Rustic-afwerking, waarbij de nerf werd gevolgd, beduidend goedkoper was dan de gladde Four Dots.
Een fraaie Rustic Bowler
De krul onder de naam en ruitvorm van de stippen
De strakkere naam en grotere stippen in vierkant
Geleidelijk aan werd ook het aantal modellen en het aantal seconds gereduceerd, en er werden pijpen gemaakt voor derden, meestal aangeduid met "(Made) by Sasieni" of "Sasieni Made" op een regel onder de handelsnaam. De seconds waren gewoon Sasieni gestempeld met op de tweede regel de lijnnaam. De 'Ivory' werd bijvoorbeeld voor Tinderbox gemaakt, ik heb er zelf twee van en ze zijn net zo goed als mijn Four Dots terwijl ze in de Tinderboxcatalogus voor ruim minder dan de helft werden aangeboden.
Stempeling Ivory
Stempeling Sasieni Royal Stuart, een second
Daarnaast was er een lijn Fantails met een aparte vorm van het mondstuk, deze liggen in kwaliteit nog onder de Two Dots en kunnen kleine vullingen bevatten, ze zijn dan ook goedkoper. De Canadians waren eveneens een aparte lijn, hoewel de canadians met extra lange tige dan weer verkocht werden als Four Dot Dovercourts. Uitsluitend voor de VS werden ook Litewaits gemaakt, kleinere uitvoeringen van enkele modellen die voor vrouwelijke rooksters bedoeld waren. Sasieni maakte in de jaren '60 en '70 zelfs een systeempijp, de 'Salon', ook in een vergulde uitvoering (!). Een curiositeit was de relatief goedkope met leer beklede lijn die in Frankrijk werd gemaakt. Ten slotte werd rond 1970 nog de Claret-lijn geïntroduceerd, iets hipper met een helderblauwe ring en (jawel) een blauwe stip op het mondstuk, mogelijk om de pijp en wat moderner en eigentijdser aanzien te geven.
Fantail
Salon
Claret
Het begin van het einde
In 1979, toen Alfred 67 jaar oud was, werd de zaak verkocht. Alfred trad echter in dienst van de nieuwe eigenaars en maakte deel uit van de directie. Aanvankelijk veranderde er weinig, alleen de stadsnamen voor de Four Dots werden weer door shapenummers vervangen. Er werd echter wel een nieuw topmodel geïntroduceerd, een extra grote pijp met acht stippen (Double Four) met een gouden band rond de stem, het bijbehorend certificaat was door Alfred met de hand ondertekend. Toen de nieuwe eigenaren ook een zes (Superb Six) en tien (Perfect Ten) maakten en deze van een Lucite-mondstuk voorzagen was het echter over met de liefde en Alfred verliet de firma. De nieuwe eigenaren verkochten de zaak weer in 1986, lang heeft deze ware overgangsfase dus niet geduurd. De pijpen die in deze periode werden gemaakt waren nog van de oude vertrouwde kwaliteit. Naast de oude modellen werden er echter ook nieuwe, minder traditionele gemaakt die voorzien waren van Lucite-mondstukken, ook als Four Dots - die ondertussen wel hun toppositie in de collecie waren kwijtgeraakt. Sasieni's uit deze periode zijn bij verzamelaars niet in trek, de Eight en de ten Dots zijn echter uiterst zeldzaam en daardoor ook weer veel duurder. Een zekere blingfactor kan de nieuwe modellen niet ontzegd worden, wat ik ervan heb gezien past niet echt bij het onderkoelde imago dat ik zo waardeer. Voor zover het de traditionele Four Dots (herkenbaar aan de stempel van een shapenummer) met vulcanieten mondstukken betreft, vind ik het dédain niet geheel terecht. Waarschijnlijk zijn deze echter aleen nog in het begin van de transitieperiode gemaakt. Ik ben ook op een freehandmodel gestuit, te oordelen aan de traditionele aanduiding "Four Dot Natural" en aan het ebonieten mondstuk moet dit ook nog uit de transitieperiode stammen, misschien wel redelijk vroeg. Helaas zijn mij uit deze periode geen catalogi of studies bekend, dus in hoeverre deze Freehand een buitenbeentje is kan ik niet zeggen.
Twee voorbeelden van een Perfect Ten
Een Freehand uit de transitieperiode.
Het einde
De laatste eigenaren gooiden het over een andere boeg, het topsegment werd geheel verlaten. De nieuwe pijpen waren gewoon middenklassers geworden, hoewel er blijkbaar nog wel geflirt werd met het imago van de vier blauwe stippen. De productie werd gedeeltelijk verplaatst naar Frankrijk en er kwam een 5 Dot en een 8 Dot bij. Hoe het met de 8 Dot zit weet ik niet, maar de 4 en 5 Dots zijn zeker niet feilloos, er kunnen grote vullingen in zitten. Qua rookeigenschappen schijnn het echter goede middenklassers te zijn. Deze pijpen zijn gelukkig goed te onderscheiden van de vroegere Sasieni's, in de stempels staat het aantal stippen niet meer uitgeschreven maar het wordt met cijfers aangegeven (4 Dot i.p.v. Four Dot) en de stippen zijn zowel groter als feller blauw. Deze pijpen schijnen nog tot de dag van vandaag te worden gmaakt, ik kom althans op mijn speurtochte regelmatig gloednieuwe exemplaren in doos tegen. Ze worden o.a. verkocht door marscigars.com. Voor de echte snob zal het wel onverteerbaar zijn dat de vier stippen niet meer automatisch staan voor topkwaliteit, maar de kenner kan daarvan profiteren!
Het verzamelen van Sasieni's
Zoals ik al schreef zijn bij verzamelaars alleen de pijpen (met stip/stippen) uit de zgn. Family Era interessant, maar zijn deze pijpen toch ook nog relatief bereikbaar. Daar past echter wel een kanttekening bij, er is een verschil tussen de periode Joel en de operiode Alfred. De vooroorlogse Sasieni's zijn beduidend duurder en binnen deze groep zijn de pijpen met de enkele stip en die met acht stippen voor de gemiddelde pijproker zelfs bijna onbetaalbaar. Deels komt dat natuurlijk door de zeldzaamheid - de pijpen met een enkele stip voor de Amerikaanse markt werden alleen in de twee jaar van de opstartfase van het bedrijf gemaakt en die voor de Europese markt (herkenbaar aan het ingeslagen patentnummer) zijn zeldzaam omdat er in de VS een veel grotere afzet was dan in geheel Europa. Dit geldt eigenlijk voor de gehele productieperiode. Ik heb geen flauw idee over geproduceerde aantallen, maar als ik naar de estate-markt kijk lijkt het mij aannemelijk dat Dunhill een veel grotere producent was. Zelfs vergeleken met Charatan is het aanbod Sasieni-estates bescheiden. Bij het verzamelen is het ook lastig dat bijna 90% van de Four Dots in de VS wordt aangeboden, dat betekent vaak bijkomende kosten als de pijp door de douane gaat. Erg vervelend is dat steeds meer verkopers op ebay al van tevoren de inklaringskosten in rekening brengen, dat makt het onmogelijk om de mazzel te hebben dat het pakje door de douane glipt. Anderzijds heb je de pijp dan wel eerder in huis… Het kopen over internet vereist natuurlijk wel goede foto's, eventueel vraag ik extra foto's aan een verkoper als ik niet genoeg zie.
Wat is betaalbaar? Ik ben mij ervan bewust dat dit voor iedereen anders ligt, maar voor mij is dat als ik een topkwaliteit pijp kan krijgen voor een prijs die niet hoger ligt dan een goede nieuwe middenklassepijp. Om concreet te zijn, een beetje afhankelijk van model en toestand kun je een Four Dot uit de Albert-periode meestal voor onder de $ 200,- krijgen - al heb ik enkele ebayveilingen gezien waar twee mensen tegen elkaar opboden en de prijs daardoor opdreven. Een aantal van mijn Four Dots heeft echter ruim minder dan $ 100 gekost. Vooroorlogse Sasieni's halen meestal het dubbele, ik kan me iet herinneren dat er een goedkoper is weggegaan dan $ 350. Voor mij is dat al te veel, hoe graag ik ook een oudere Sasieni aan mijn collectie zou willen toevoegen. Maar ja, voor een foutloze pijp is zelfs dat misschien nog niet teveel.
Omdat zij uit dezelfde productie komen mag je van Sasieni seconds dezelfde rookkwaliteit verwachten als van de Dots, en - zeker van de duurdere seconds - ook een hoge afwerkstandaard (de vullingen daargelaten). Ik heb zelf geen ervaring met de gewone seconds, maar op mijn Two Dot, twee Ivory's en Fantail kan ik met het blote oog geen onvolkomenheden waarnemen, reden dat ik denk dat met de hoogst ingedeelde seconds ook wel niet veel mis zal zijn. Opvallend op de estate-markt is wel dat het prijsonderscheid tussen de klassen miniem is, terwijl de nieuwprijs een factor van ruim drie scheelde. Voor de liefhebber hier een lijstje met seconds in afnemende kwaliteit, met een * zijn de na-oorlogse seconds aangegeven.
His Royal Highness
Royal Stuart *
Windsor * (alleen na-oorlogs)
Friar
Mayfair *
Mr. Pickwick *
Henley Club
Old England *
Berkley Club
London House
Ik heb een Englandaire in mijn verzameling die ik niet kan onderbrengen in bovenstaand systeem, maar de pijp is op een paar minuscule zandpitjes na gaaf, geen vullingen en een mooie grain.
Al deze pijpen zijn redelijkerwijs onder de $ 60 te krijgen, soms zelfs veel goedkoper en daar kan de liefhebber van een goede pijp zijn voordeel mee doen.
Nog even iets over de pijpmodellen zelf. Helaas heb ik maar drie catalogi online kunnen vinden, een tamelijk vroege uit 1930 en twee latere uit 1960 en 1980. De namen van de 81 verschillende modellen komen van een prijslijst uit 1936, helaas zonder plaatjes. De catalogi laten minder modellen zien, misschien was Sasieni in 1930 nog niet helemaal op stoom gekomen en was het na de oorlog niet meer rendabel om zo'n uitgebreid aanbod te hebben. Wat ook meespeelt is dat gladde en gerusticeerde modellen voor de oorlog verschillende naamaannduidingen hadden, terwijl dit na de oorlog niet het geval was. In de catalogi valt verder op dat het merendeel van de modellen een rechte steel (een enkel model wel met licht gebogen mondstuk) had.
De catalogus van 1930 wil ik jullie niet onthouden, let op de positie van de stippen bovenop het mondstuk!
edit: foto's bijgevoegd, typefouten verbeterd
edit 23-2-15:
In korte tijd zijn de prijzen waarvoor Four Dots ui de 'family era' op ebay worden verhandeld behoorlijk gestegen, wat het aanleggen of uitbreiden van een collectie - zeker met een ca. 20% hogere dollarkoers - behoorlijk bemoeilijkt. Helaas geldt dit nog sterker voor vooroorlogse Sasieni's, ik ben prijzen tegengekomen die al aardig in de richting van $ 1.000 gaan! Dan is deze prachtige prince met $ 685 nog redelijk bescheiden, maar helaas ver buiten mijn bereik....
29-5-15: afbeelding folder en Bowler Rustic toegevoegd
5-12-15: tekst uitgebreid (Freehand en Englandaire) en foto's bijgevoegd (Freehand en Salon)
Mijn Four Dot Bowler
Wie zich verdiept in Engelse (Londense) pijpmakers en tabakswerkers van het einde van de 19e en begin van de 20e eeuw ontdekt al gauw een oververtegenwoordiging van Joodse immigranten, om maar enkele bekenden te noemen: Charatan (Charatansky), Loewe, Fribourg & Tryer, Oppenheimer en Sasieni.
Het begin
De falilienaam Sasieni is tamelijk ongewoon, de familie stamt oorspronkelijk uit Lemberg in Oost-Duitsland (Saxen) en is in de 18e eeuw naar Amsterdam, Nederland gekomen waar ze aanvankelijk de naam 'De Wolf' hebben aangenomen. Ene Jacob nam tijdens de Napoleontische overheersing de naam aan van 'Wolf Jacob Sasieni', wat zoveel betekent als Jacob Wolf uit Saxen. Hij mag als stamvader van de huidige families Sasieni en Sassieni worden beschouwd. In de Engelse volkstelling van 1861 staat deze Jacob Woolf Sasieni geregistreerd met zijn vrouw Dinah (Dientje) Koekoek, ze leefden in armoede in de wijk Spitalfields, ook wel bekend als 'the ragged and filthy Londen East End'. De familie kon zich uit de misère helpen en in 1883 werd Joel geboren in Whitechappel als zoon van Solomon Wolf Sasiene (de spelling van de naam vertoont aardig wat variatie!) en Rebecca Zwart. In de sensus van 1901 staat hij als leerlingpijpmaker bij Charatan geregistreerd, waar hij blijkbaar carrière maakt - de volgende volkstelling woont hij al in een aanzienlijk betere buurt. In 1910 wordt hij door Alfred Dunhill weggekocht bij Charatan, Dunhill had tot dan toe pijpen ingekocht en wilde deze nu zelf gaan maken. Joel was 'plant manager' tot 1918, toen hij voor zichzelf begon. Over de omstandigheden waaronder Joel bij Dunhill wegging is niet veel bekend, anders dan dat hij dacht betere pijpen te kunnen maken dan bij zijn vorige werkgever. Feit is dat Sasieni en Dunhill later in een patentoorlog over de 'stip' verwikkeld raakten, wat doet vermoeden dat het geen vrierndelijk afscheid was. Gezien de positie van Sasieni lijkt het me niet vergezocht te veronderstellen dat hij een grote hand heeft gehad in de opbouw van het merk Dunhill en in enkele innovaties, Alfred D. was zelf immers geen pijpenmaker.
De eerste werkplaats van Joel Sasieni brandde af, maar spoedig daarna kwam er een nieuwe fabriek; waarschijnlijk had Joel aardig wat kapitaal achter zich om dit mogelijk te maken. De productie kwam in 1919 op gang. Als merkteken koos Sasieni een blauwe stip op zijn mondstukken, tot ongenoegen van Dunhill die hierover rechtzaken aanspande. In de VS - de belangrijkste afzetmarkt voor beide merken - werd de claim van Dunhill uiteindelijk toegewezen, in Engeland echter niet. In de VS is nog even geëxperimenteerd met een enkele blauwe stip opzij van het mondstuk maar uiteindelijk is het een configuratie van 4 blauwe stippen in ruitvorm geworden, aanvankelijk midden op het monfdstuk maar later voor de pijpen met een ronde stem aan de linkerzijkant. De stippen werden, evenals bij Dunhill, gevormd door kunststoffen buisjes in uitgeboorde gaten. Overigens werd voor de Europese markt nog lang vastgehouden aan de ene blauwe stip.
Four Dot
Omdat Dunhill ook het sandblasten had gepatenteerd ontwikkelde Sasieni voor de Rustic-lijn een rusticatie waarbij de zachte delen van het houd met de hand werden weggekerfd, de nerf volgend. Arbeid moet toen erg goedkoop geweest zijn, de rustics werden goedkoper aangeboden dan de gladde uitvoeringen! Vanaf halverwege de dertiger jaren bood Sasieni ook gezandstraalde pijpen aan onder de naam Ruff Root.
Rustic
Ruff Root
Eén of vier, de stippen bleven voorbehouden aan de allerbeste pijpen uit de productie, glad of rustic, deze waren gegaradeerd zonder vullingen of insluitingen en perfect afgewerkt. Bijzonder mooie nerven werden als 'Specialy Selected' tegen een forse meerprijs aangeboden, enkele modellen waren ook in een extra grote maat te krijgen.. Daarnaast waren er vele seconds, een prijslijst van 1936 toont naast de gestipte negen andere kwaliteiten met prijzen variërend van $ 1,50 tot $ 5,00. De gestipten waren twee- tot driemaal duurder, $7,50 tot $ 10, Dunhills in die tijd kostten ongeveer $9,00. Er worden 81 (!) verschillende modellen vermeld, vanaf ca. 1930 werd de toplijn niet meer met een shapenummer maar door een naam (veelal een stadsnaam) geïdentificeerd.
Het merk had bijzonder veel succes en de karakteristieke vier stippen maakten het ook erg herkenbaar, zo herkenbaar dat klanten in de VS deze aan beide zijden van het mondstuk wilden hebben - zo kon iedereen uit elke hoek zien dat er een dure pijp gerookt werd! De pijpen met acht stippen zijn van gelijke kwaliteit als die met vier stippen, ze zijn tegenwoordig op de estate-markt echter veel meer waard.
Een Appleby met acht stippen
De zoon
In 1945, na het overlijden van Joel, nam zoon Alfred (vernoemd naar de voormalige baas van Joel?) de zaak over. Hij voerde enkele kleine wijzigingen door maar in wezen veraderde er niets aan de bedrijfsfilosofie. De stippen op het mondstuk werden een fractie groter en waren nu in en vierkant gegroepeerd waar ze eerst in ruitvorm stonden, het verschil is echter nauwelijks zichtbaar. Het Sasieni-stempel werd iets vereenvoudigd, de krul onder de naam verdween en de letters werden iets strakker, onder de naam werd nu ook 'Four Dot' gestempeld, of 'Two Dot' voor de pijpen die minuscule en met het blote oog nauwelijks zichtbare imperfecties mochten hebben. Aanvankelijk werd ook, net als voor de oorlog, nog een patentnummer ingeslagen maar dit verdween rond 1950. Iets later werd ook de afwerking achter "Four Dot" vermeld: Natural, Walnut, Plum (of Standard), Rustic of Ruff Root. De naturals waren het hoogst geprijsd, de Ruff Roots het laagst. Speciale kwaliteiten als de Selected en de Straight Grains kregen uitsluitend een natural-afwerking en waren alleen op aanvraag verkrijgbaar. King Sizes waren er in enkele modellen, deze kostten ruim twee keer zoveel als de normale maten! De modellen van Sasieni kunnen klassiek genoemd worden, er waren geen vormgevingsexperimenten en geen versieringen (een zilveren band duidt volgens mij altijd op een reparatie).
Een folder van vlak na de oorlog laat nog steeds zien dat een erg bewerkelijke Rustic-afwerking, waarbij de nerf werd gevolgd, beduidend goedkoper was dan de gladde Four Dots.
Een fraaie Rustic Bowler
De krul onder de naam en ruitvorm van de stippen
De strakkere naam en grotere stippen in vierkant
Geleidelijk aan werd ook het aantal modellen en het aantal seconds gereduceerd, en er werden pijpen gemaakt voor derden, meestal aangeduid met "(Made) by Sasieni" of "Sasieni Made" op een regel onder de handelsnaam. De seconds waren gewoon Sasieni gestempeld met op de tweede regel de lijnnaam. De 'Ivory' werd bijvoorbeeld voor Tinderbox gemaakt, ik heb er zelf twee van en ze zijn net zo goed als mijn Four Dots terwijl ze in de Tinderboxcatalogus voor ruim minder dan de helft werden aangeboden.
Stempeling Ivory
Stempeling Sasieni Royal Stuart, een second
Daarnaast was er een lijn Fantails met een aparte vorm van het mondstuk, deze liggen in kwaliteit nog onder de Two Dots en kunnen kleine vullingen bevatten, ze zijn dan ook goedkoper. De Canadians waren eveneens een aparte lijn, hoewel de canadians met extra lange tige dan weer verkocht werden als Four Dot Dovercourts. Uitsluitend voor de VS werden ook Litewaits gemaakt, kleinere uitvoeringen van enkele modellen die voor vrouwelijke rooksters bedoeld waren. Sasieni maakte in de jaren '60 en '70 zelfs een systeempijp, de 'Salon', ook in een vergulde uitvoering (!). Een curiositeit was de relatief goedkope met leer beklede lijn die in Frankrijk werd gemaakt. Ten slotte werd rond 1970 nog de Claret-lijn geïntroduceerd, iets hipper met een helderblauwe ring en (jawel) een blauwe stip op het mondstuk, mogelijk om de pijp en wat moderner en eigentijdser aanzien te geven.
Fantail
Salon
Claret
Het begin van het einde
In 1979, toen Alfred 67 jaar oud was, werd de zaak verkocht. Alfred trad echter in dienst van de nieuwe eigenaars en maakte deel uit van de directie. Aanvankelijk veranderde er weinig, alleen de stadsnamen voor de Four Dots werden weer door shapenummers vervangen. Er werd echter wel een nieuw topmodel geïntroduceerd, een extra grote pijp met acht stippen (Double Four) met een gouden band rond de stem, het bijbehorend certificaat was door Alfred met de hand ondertekend. Toen de nieuwe eigenaren ook een zes (Superb Six) en tien (Perfect Ten) maakten en deze van een Lucite-mondstuk voorzagen was het echter over met de liefde en Alfred verliet de firma. De nieuwe eigenaren verkochten de zaak weer in 1986, lang heeft deze ware overgangsfase dus niet geduurd. De pijpen die in deze periode werden gemaakt waren nog van de oude vertrouwde kwaliteit. Naast de oude modellen werden er echter ook nieuwe, minder traditionele gemaakt die voorzien waren van Lucite-mondstukken, ook als Four Dots - die ondertussen wel hun toppositie in de collecie waren kwijtgeraakt. Sasieni's uit deze periode zijn bij verzamelaars niet in trek, de Eight en de ten Dots zijn echter uiterst zeldzaam en daardoor ook weer veel duurder. Een zekere blingfactor kan de nieuwe modellen niet ontzegd worden, wat ik ervan heb gezien past niet echt bij het onderkoelde imago dat ik zo waardeer. Voor zover het de traditionele Four Dots (herkenbaar aan de stempel van een shapenummer) met vulcanieten mondstukken betreft, vind ik het dédain niet geheel terecht. Waarschijnlijk zijn deze echter aleen nog in het begin van de transitieperiode gemaakt. Ik ben ook op een freehandmodel gestuit, te oordelen aan de traditionele aanduiding "Four Dot Natural" en aan het ebonieten mondstuk moet dit ook nog uit de transitieperiode stammen, misschien wel redelijk vroeg. Helaas zijn mij uit deze periode geen catalogi of studies bekend, dus in hoeverre deze Freehand een buitenbeentje is kan ik niet zeggen.
Twee voorbeelden van een Perfect Ten
Een Freehand uit de transitieperiode.
Het einde
De laatste eigenaren gooiden het over een andere boeg, het topsegment werd geheel verlaten. De nieuwe pijpen waren gewoon middenklassers geworden, hoewel er blijkbaar nog wel geflirt werd met het imago van de vier blauwe stippen. De productie werd gedeeltelijk verplaatst naar Frankrijk en er kwam een 5 Dot en een 8 Dot bij. Hoe het met de 8 Dot zit weet ik niet, maar de 4 en 5 Dots zijn zeker niet feilloos, er kunnen grote vullingen in zitten. Qua rookeigenschappen schijnn het echter goede middenklassers te zijn. Deze pijpen zijn gelukkig goed te onderscheiden van de vroegere Sasieni's, in de stempels staat het aantal stippen niet meer uitgeschreven maar het wordt met cijfers aangegeven (4 Dot i.p.v. Four Dot) en de stippen zijn zowel groter als feller blauw. Deze pijpen schijnen nog tot de dag van vandaag te worden gmaakt, ik kom althans op mijn speurtochte regelmatig gloednieuwe exemplaren in doos tegen. Ze worden o.a. verkocht door marscigars.com. Voor de echte snob zal het wel onverteerbaar zijn dat de vier stippen niet meer automatisch staan voor topkwaliteit, maar de kenner kan daarvan profiteren!
Het verzamelen van Sasieni's
Zoals ik al schreef zijn bij verzamelaars alleen de pijpen (met stip/stippen) uit de zgn. Family Era interessant, maar zijn deze pijpen toch ook nog relatief bereikbaar. Daar past echter wel een kanttekening bij, er is een verschil tussen de periode Joel en de operiode Alfred. De vooroorlogse Sasieni's zijn beduidend duurder en binnen deze groep zijn de pijpen met de enkele stip en die met acht stippen voor de gemiddelde pijproker zelfs bijna onbetaalbaar. Deels komt dat natuurlijk door de zeldzaamheid - de pijpen met een enkele stip voor de Amerikaanse markt werden alleen in de twee jaar van de opstartfase van het bedrijf gemaakt en die voor de Europese markt (herkenbaar aan het ingeslagen patentnummer) zijn zeldzaam omdat er in de VS een veel grotere afzet was dan in geheel Europa. Dit geldt eigenlijk voor de gehele productieperiode. Ik heb geen flauw idee over geproduceerde aantallen, maar als ik naar de estate-markt kijk lijkt het mij aannemelijk dat Dunhill een veel grotere producent was. Zelfs vergeleken met Charatan is het aanbod Sasieni-estates bescheiden. Bij het verzamelen is het ook lastig dat bijna 90% van de Four Dots in de VS wordt aangeboden, dat betekent vaak bijkomende kosten als de pijp door de douane gaat. Erg vervelend is dat steeds meer verkopers op ebay al van tevoren de inklaringskosten in rekening brengen, dat makt het onmogelijk om de mazzel te hebben dat het pakje door de douane glipt. Anderzijds heb je de pijp dan wel eerder in huis… Het kopen over internet vereist natuurlijk wel goede foto's, eventueel vraag ik extra foto's aan een verkoper als ik niet genoeg zie.
Wat is betaalbaar? Ik ben mij ervan bewust dat dit voor iedereen anders ligt, maar voor mij is dat als ik een topkwaliteit pijp kan krijgen voor een prijs die niet hoger ligt dan een goede nieuwe middenklassepijp. Om concreet te zijn, een beetje afhankelijk van model en toestand kun je een Four Dot uit de Albert-periode meestal voor onder de $ 200,- krijgen - al heb ik enkele ebayveilingen gezien waar twee mensen tegen elkaar opboden en de prijs daardoor opdreven. Een aantal van mijn Four Dots heeft echter ruim minder dan $ 100 gekost. Vooroorlogse Sasieni's halen meestal het dubbele, ik kan me iet herinneren dat er een goedkoper is weggegaan dan $ 350. Voor mij is dat al te veel, hoe graag ik ook een oudere Sasieni aan mijn collectie zou willen toevoegen. Maar ja, voor een foutloze pijp is zelfs dat misschien nog niet teveel.
Omdat zij uit dezelfde productie komen mag je van Sasieni seconds dezelfde rookkwaliteit verwachten als van de Dots, en - zeker van de duurdere seconds - ook een hoge afwerkstandaard (de vullingen daargelaten). Ik heb zelf geen ervaring met de gewone seconds, maar op mijn Two Dot, twee Ivory's en Fantail kan ik met het blote oog geen onvolkomenheden waarnemen, reden dat ik denk dat met de hoogst ingedeelde seconds ook wel niet veel mis zal zijn. Opvallend op de estate-markt is wel dat het prijsonderscheid tussen de klassen miniem is, terwijl de nieuwprijs een factor van ruim drie scheelde. Voor de liefhebber hier een lijstje met seconds in afnemende kwaliteit, met een * zijn de na-oorlogse seconds aangegeven.
His Royal Highness
Royal Stuart *
Windsor * (alleen na-oorlogs)
Friar
Mayfair *
Mr. Pickwick *
Henley Club
Old England *
Berkley Club
London House
Ik heb een Englandaire in mijn verzameling die ik niet kan onderbrengen in bovenstaand systeem, maar de pijp is op een paar minuscule zandpitjes na gaaf, geen vullingen en een mooie grain.
Al deze pijpen zijn redelijkerwijs onder de $ 60 te krijgen, soms zelfs veel goedkoper en daar kan de liefhebber van een goede pijp zijn voordeel mee doen.
Nog even iets over de pijpmodellen zelf. Helaas heb ik maar drie catalogi online kunnen vinden, een tamelijk vroege uit 1930 en twee latere uit 1960 en 1980. De namen van de 81 verschillende modellen komen van een prijslijst uit 1936, helaas zonder plaatjes. De catalogi laten minder modellen zien, misschien was Sasieni in 1930 nog niet helemaal op stoom gekomen en was het na de oorlog niet meer rendabel om zo'n uitgebreid aanbod te hebben. Wat ook meespeelt is dat gladde en gerusticeerde modellen voor de oorlog verschillende naamaannduidingen hadden, terwijl dit na de oorlog niet het geval was. In de catalogi valt verder op dat het merendeel van de modellen een rechte steel (een enkel model wel met licht gebogen mondstuk) had.
De catalogus van 1930 wil ik jullie niet onthouden, let op de positie van de stippen bovenop het mondstuk!
edit: foto's bijgevoegd, typefouten verbeterd
edit 23-2-15:
In korte tijd zijn de prijzen waarvoor Four Dots ui de 'family era' op ebay worden verhandeld behoorlijk gestegen, wat het aanleggen of uitbreiden van een collectie - zeker met een ca. 20% hogere dollarkoers - behoorlijk bemoeilijkt. Helaas geldt dit nog sterker voor vooroorlogse Sasieni's, ik ben prijzen tegengekomen die al aardig in de richting van $ 1.000 gaan! Dan is deze prachtige prince met $ 685 nog redelijk bescheiden, maar helaas ver buiten mijn bereik....
29-5-15: afbeelding folder en Bowler Rustic toegevoegd
5-12-15: tekst uitgebreid (Freehand en Englandaire) en foto's bijgevoegd (Freehand en Salon)