Soorten tabak overzicht (nederlands)

[Generaal]

Tabakken


De meeste pijptabakken zijn nakomelingen van de Virginia-soort die uit Midden-Amerika, toen in Spaanse handen, naar de Noordamerikaanse staat Virginia overkwam. Door spontane mutaties, klimaat en bodemgesteldheid en verschillende bewerkingen zijn andere ‘soorten’ tabak ontstaan. Deze tabakken worden dan verwerkt op verschillende manieren en zo komt men tot de grote types van tabak die gebruikt worden voor pijptabak. De types worden gekenmerkt door een gelijke kleur, smaak of brandbaarheid.
De Grote groepen zijn: Virginia, Burley, Kentucky, Orient

1.Virginia
In 1612 werden de eerste ‘Spaanse’ tabakszaadjes binnengesmokkeld in de toenmalige Engelse kolonie Virginia, het volgende jaar ging de eerste lading naar het moederland Engeland en de rest is geschiedenis. De Engelsen waren het moe te veel geld te betalen aan hun Spaanse en Portugese concurrenten die vrijwel een monopolie hadden op de tabaksmarkt.
Virginia werd vrijwel helemaal beplant met tabak, maar omdat deze plant zoveel van de grond vergt(ze wordt tot 2.5m hoog) kan er slechts 3 jaar opeenvolgend tabak geplant worden. Snel ging men planten in nabije staten zoals Maryland, Ohio, Kentucky om aan de vraag naar tabak te voldoen.
De Virginia werd dé Engelse tabak, ook al omdat de kolonie verplicht werd al zijn tabak exclusief naar Engeland te verkopen, dit in tegenstelling tot staten als Maryland and Kentucky.
De Noordamerikaanse tabaksboeren kenden hun vak echter niet zoals hun Caraïbische collega’s en hadden bovendien een totaal ander klimaat. Waar de Indianen in Zuid- en Midden-Amerika hun tabak droogden in de zon of zelfs in de schaduw was dit in Virginia niet mogelijk. De bladeren moesten worden opgehangen om beter te drogen, maar het kon stabieler en sneller. Na veel experimenteren kwam men uiteindelijk op de “flue cured” methode, waarbij hete lucht door een gesloten schuur wordt geblazen. Dit systeem van behandeling brengt ons de Virginia’s zoals wij ze nu kennen: meestal een geel van kleur, hoog suiker gehalte en veel natuurlijke aroma’s. Virginia is gewoonlijk traag brandend.
De bladeren worden 20-50cm lang en worden geplukt van de stengel als ze rijp en gelig worden.
De meeste moderne Virginia groeit in gebieden bij 35° Celsius en 90% vochtigheid, zoals Virginia, Georgia, Malawi, Zimbabwe en Brazilië.

2.Burley
Aanvankelijk is Burley : alle Noordamerikaanse tabak van buiten de staat Virginia. Door een mutatie in de plant krijgen we een nieuw groot type tabak.
De bladeren zijn ook 20-50cm groot maar de plant wordt in zijn geheel geoogst als de bladeren hun soepelheid verliezen.
De Burley is wat donkerder, van lichtbruin tot bruin. De hele burleyplanten drogen traag in open schuren en wordt daarom ook aircured genoemd.
De Burley wordt gebruikt als smaakdrager en heeft een cacao smaak. Burley heeft geen natuurlijke suikers en is snel brandend.
Burley tabakken komen vooral uit USA, Mexico en Malawi.
Dit soort tabak wordt achteraf dikwijls getoast: op een verwarmde plaat of in een verhitte centrifuge komt het chocoladeachtige van deze tabak meer tot uiting.

3. Kentucky
De Kentucky is een manier van tabaksverwerking die typisch was voor de burley telers in de staat Kuntucky. De tabak werd in de schuren gedroogd boven vuren, van daar firecured.
Donkere kleur, de volle smaak en de typische rokerige geur maken van deze traag brandende, zware tabak een icoon van de pijptabak.

4.Orient
Deze tabakken, ook wel Turkse tabakken genaamd, kwamen in de 17e eeuw in Midden-Europa en Klein-Azie terecht. Deze variatie heeft kleinere bladeren, maar meer per plant.
De Oriënt tabak heeft een hoog suikergehalte en zeer veel aroma’s die vooral zitten in de waslaag die beschermt tegen het hete, droge klimaat waar deze plant groeit. De bladeren zijn geelgroen van kleur maar de smaak is zo uit gesproken dat hij alleen als smaakbrenger in (vooral Engelse) mixtures voorkomt.
De volledige plant wordt in open lucht (eerst in schaduw, dan in zon) gedroogd, van daar suncured.
Oriënt tabakken worden geteeld in Griekenland en Turkije.

Andere benamingen van pijptabak die geregeld voorkomen zijn: Latakia, Périque, Cavendisch, Mixture.
Latakia
Latakia is een variant op de Orient tabak. De planten groeien erg laag bij de grond.
In de Syrische havenstad Latakia werd de tabak opnieuw gedroogd in schuren boven vuren van eiken –en pijnboomhout wat de zeer specifieke smaak en geur geeft. Puur latakia is niet aangenaam om te roken. Latakia komt vooral uit Syrië en Cyprus.

Périque
Een Franse kolonist zag in het huidige Louisiana hoe de Chikasaw Indianen hun tabak uitpersten in holle boomstammen en daarin lieten gisten en daarna pas drogen. Dit procédé werd verfijnd (drogen en gisten in vaten wordt tot 4x herhaald) totdat men het zeer specifieke Périque resultaat bereikt: een bijna zwarte, spicy, zware tabak die slechts door enkele telers wordt gemaakt in Paulina, Louisiana.
Hoewel hij er niet echt voor gemaakt is, kan hij puur worden gerookt.

Cavendisch
De Engelse kapitein Cavendish ontdekte in de 16e eeuw toen zijn schip van Virginia naar Engeland voer dat de pijptabak beter werd door hem in suikerwater te bewaren.
Cavendish is een blend van Burley, Virginia of Kentucky die gesausd wordt, dan in blokken geperst en dan op temperatuur gefermenteerd.
Engelse Cavendish is gewoonlijk op basis van Virginia blends die gestoomd en dan geperst worden.
Black Cavendish wordt dikwijls overgoten met allerlei smaken zoals Cherry, Mango, Coconut…
Een Cavendish bestaat uit 60% tabak, 20% water, Glycerol of alchol8% en de rest zijn smaakstoffen.
De blokken worden daarna versneden in dunne reepjes van smaakvolle, milde, makkelijke brandende tabak: de cavendish cut.

Tabaksvormen
De tabak wordt gerookt in verschillende vormen: de sigaar, al dan niet natuurlijk in short, medium of longfiller, de sigaret, de pruimtabak, de snuif en de pijptabak.
De pijptabak die wij kennen zijn meestal mixtures of flakes.

1) Flakes

1.Geschiedenis
De flake tabak werd ontdekt door Engelse zeelui die een oplossing zochten om hun tabak goed te bewaren gedurende hun lange tochten op zee. De tabak werd aanvankelijk wellicht met gezoet water vermengd en in linnen doeken geperst die soms door teer werden afgedicht. De tabak bewaarde erg goed en nam bovendien minder plaats in op de krappe schepen. Met een mes sneden de zeelui hun Navy cut en daarna konden ze samen genieten van een van de weinige rustmomenten op een hectisch schip. Het lijkt wel een metafoor voor onze tijd.
Rond 1800 werd dit procédé geoptimaliseerd en flake tabak is eeuwen de meest voorkomende vorm geweest. Samuel Gawith maakt in 1792 zijn intrede in de tabakswereld.

2.Hoe wordt flake gemaakt?
Er is geen verschil tussen een supermoderne grote fabriek of een 200 jaar oud artisanaal bedrijfje, behalve de grootte en leeftijd van de machines. Er komt veel handenarbeid aan te pas en de productie verloopt nog steeds via eeuwenoude tradities.

De tabaksoorten worden geselecteerd en de hoeveelheden van de soorten worden gemengd naargelang het recept. De bladeren worden gestript en er wordt suikerwater aan toegevoegd, zoals de zeelui al deden. Het suikerwater accentueert de smaaknuances van de tabak en houdt hem vochtig. Na een aantal uren wordt de tabak gedroogd, eventuele smaken toegevoegd en dan volgt de persing, zoals gewone mixture….
Maar typisch aan flake is dat het een blok of plak blijft. Gewoonlijk wordt net voor de persing de tabak gestoomd waardoor de smaken nog meer indringen en de plak goed samenblijft.
Verschillende van deze plakken worden opgestapeld in een pers en ze blijven daar 24 uur. Daarna rijpen de plakken nog een tijdje alvorens ze versneden worden in dunnere plakjes: flakes van iets meer dan een mm dik en 8cm lang en 2.8cm hoog.
De tabak wordt tijdens de manuele verpakking een laatste keer gecontroleerd voordat hij in een vacuüm blik vertrekt om ergens een pijproker te gaan plezieren.

3.Hoe wordt flake gerookt?
De pijprokers hier lijken dikwijls twijfelachtig te staan tegenover deze kleine verpakkingen: men kiest liever een grote pouch van 50gr dan een klein blik van 50gr. Hoe met flake een pijp stoppen blijkt ook wel eens een probleem te zijn.

Flake tabak rookt veel koeler en langzamer dan losse tabak en geeft ook een heel andere, sterkere smaak. Ook indien men de flake helemaal ontrafelt en los rookt, verdwijnt een deel van de typische eigenschappen van de flake tabak.
Daarom kan men best een plakje flake bij de 2 uiteinden vast nemen en dan dubbelplooien zodat de onderkant (de u-kant) een beetje loskomt. Druk dan een beetje op de lossere onderkant zodat die nog wat losser komt. Schuif daarna de flake in de pijp en breek de boven de rand uitstekende stukjes af. Druk dan de tabak zo aan dat er genoeg trek blijft.
Het aansteken van de tabak zal moeilijker gaan omdat deze meer samengeperst is. Eens de pijp aan is zal de tabak regelmatiger en koeler branden, zodat men minder hard en frequent moet trekken.
Om de pijp iets makkelijker aan te krijgen kan men de afgescheurde stukjes flake bovenop de andere flake leggen en dan aansteken.

Welke pijpenkop komt in aanmerking voor flakes?

De flake tabakken komen best tot hun recht in klassieke koppen van gemiddelde grootte. Omdat de flake erg langzaam brandt (20-30% trager dan losse tabak) hebben de meeste rokers geen nood aan een extra grote kop, tenzij men 3 uur wil roken. Recht geboorde koppen hebben altijd een betere verbranding. De vorm, de prijs en kleur van pijp worden bepaald door de roker.

2) Mixtures

Dit zijn gewoonlijk al dan niet geperste mengelingen waaraan smaken worden toegevoegd in vorm van sausen( Rum, Whisky, mango)of zeer aromatische tabakken ( Latakia, Périque).

De manieren waarop ze versneden worden heeft telkens invloed op smaak en brandbaarheid. Over het algemeen branden de geperste tabakken langzamer dan de ongeperste.

Bron: Vinche & Koopmans